NASA “Artemida IV” Ay stansiyası layihəsinin detallarını təqdim edib
01.04.2024
NASA və tərəfdaşları "Artemida” kampaniyası ilə Ayda uzunmüddətli kəşfiyyat üçün lazım olan əsas sistemləri inkişaf etdirir. İlk insanları Ayın Cənub Qütbünə endirəcək "Artemida III” missiyasından sonra "Artemida IV” çərçivəsində Yerin təbii peykinə uçacaq astronavtlar bəşəriyyətin ilk Ay kosmik stansiyası olan "Gateway”də yaşayacaq və işləyəcəklər. Bu, həmçinin Marsa insan missiyalarına hazırlıq üçün yeni imkanlar yaradacaq. Missiya Ay orbitində çoxsaylı buraxılışların və kosmik gəmilərin yerləşdirilməsinin mürəkkəb sistemini quracaq, habelə NASA-nın SLS (Kosmik Start Sistemi) raketinin və yeni mobil buraxılış qurğusunun daha böyük versiyasının debütünü nümayiş etdirəcək.
NASA xəbər verir ki, "Artemida” missiyaları çərçivəsində Ayın səthində və tezliklə onun orbitində qurulacaq "Gateway” stansiyası üzrə elmi araşdırmalar sürətləndirilir. Beynəlxalq və kommersiya tərəfdaşlığı ilə qurulan bu stansiya Aya uçacaq müxtəlif kosmik gəmilər üçün dok limanları, ekipajın yaşaması, işləməsi və başqa missiyalara hazırlaşması üçün yer, həmçinin heliofizika, insan sağlamlığı və həyat elmlərini öyrənmək üçün elmi araşdırmalar alətləri təmin edəcək.
"Gateway”in oval formalı orbiti Ayın həm şimal, həm də cənub qütb sahələrinin üzərindən keçir və Yerin təbii peykinin səthinə çıxış üçün misilsiz imkanlar yaradır. Orbit aşağı Ay orbitindən səthə çıxışın üstünlüklərini uzaq retroqrad orbitin yanacaq səmərəliliyi ilə birləşdirir, eyni zamanda, Yerin, Ayın, Günəşin və elmi tədqiqat üçün dərin kosmosun unikal mənzərələrini təqdim edir.
"Gateway” Yerdə formalaşır və mühəndislər onun ilk iki modulunu – "Maxar” tərəfindən tikilmiş Güc və Sürət Elementini (PPE) və "Northrop Grumman” tərəfindən hazırlanmış Yaşayış və Logistika Məntəqəsini (HALO) "SpaceX Falcon Heavy” raketi ilə buraxmaq üçün sintez edəcəklər. Elementləri təyinat yerinə çatdırmaq üçün yüksək səmərəli günəş-elektrik hərəkətindən və Yerin, Ayın və Günəşin cazibə qüvvəsindən istifadə edərək Ay orbitinə səyahətə təxminən bir il vaxt sərf ediləcək. HALO və PPE-nin içərisində olan çoxsaylı elmi alətlər tranzit zamanı və "Gateway” orbitində olarkən radiasiya haqqında elmi məlumat da verəcək.
Ay ətrafında orbitə çıxandan sonra "Gateway”in kompüterləri "Artemida IV” ekipajı ilə ikinci yaşayış elementinin - Beynəlxalq Yaşayış Modulu və ya ESA (Avropa Kosmik Agentliyi) tərəfindən təmin edilən "I-Hab”ın gəlişinə hazırlaşmaq üçün elementlərin yoxlama siyahısından keçəcək. Stansiyada astronavtlarının yaşayacağı, işləyəcəyi, tədqiqat aparacağı və Ay səthi missiyalarına hazırlaşacağı yerlər genişləndiriləcək. "I-Hab”, həmçinin "Gateway”də daha uzun müddət qalmağı təmin etmək üçün JAXA (Yaponiya Kosmik Agentliyi) tərəfindən təmin edilən həyati dəstək sistemlərini də ehtiva edir.
Ayda gəzintilər üçün yeni nəsil skafandrları daşıyacaq "SpaceX” şirkətinin "Starship” eniş sistemi, habelə "Dragon XL” missiyası üçün elmi təcrübələr və digər ləvazimatları daşıyan logistika modulu da hazırlanıb. Təkmilləşdirilmiş kosmik gəmi "Artemida IV”ə uzunmüddətli kəşfiyyat və gələcək missiyalar, o cümlədən "Gateway”ə qoşulmaq üçün genişləndirilmiş imkanlar yaradacaq.
