C.Osetiya Rusiyaya birləşir: Qarabağa uzanan təhlükə
31.03.2022
Gürcüstanda separatçı "Cənubi Osetiya respublikası”nın qondarma "prezidenti” Anatoli Bibilov Rusiyaya birləşmək üçün yaxın vaxtlarda "hüquqi prosesə” başlayacaqlarını elan edib (Mətbuat katibi vaxtı da açıqlayıb: 10 aprel "prezident seçkisi"ndən sonra - red.). Bibilovun bu açıqlamasının öz qərarından çox, Kremlin sifarişi olduğu məlumdur.
Ukrayna üzərindən yaşanan geosiyasi qarşıdurmanın Gürcüstan üzərindən Cənubi Qafqaza da köçürülməsi gözləniləndir: rusların Ukraynaya hücumundan sonra rəsmi Tiflis maksimum ehtiyatlı mövqe sərgiləsə də, Avropa İttifaqına üzv olmaq istiqamətində fəaliyyətini intensivləşdirir; mümkündür ki, Rusiya Ukraynadan sonra Gürcüstana təzyiqi artıracaq - Abxaziyanın da Cənubi Osetiyanın yolu ilə gedəcəyi istisna deyil.
Kreml Cənubi Osetiya və Abxaziyanın Rusiyaya birləşdirilməsi məsələsindən ilk dövrdə Tiflisin siyasi xəttinə təsir etmək məqsədilə istifadə edə bilər, yekun qərar hadisələrin inkişafına uyğun olacaq.
Rusiyanın Gürcüstana qarşı Cavaxetiya ermənilərini də aktivləşdirməsi real versiyalardandır. Bibilovun birləşmə istəyini açıqladığı gün Kremlin təbliğatçıları Marqarita Simonyanla əri Tiqran Keosayanın Abxaziyaya gəlişi, qondarma "prezident” Aslan Bjaniya ilə görüşü də, xüsusilə Rusiyada Simonyanın da daxil olduğu erməni lobbisinin Cavaxetiyada erməni separatizminin inkişafındakı rolu fonunda diqqət çəkir.
Cavaxetiyada erməni separatizminin alovlandırılması Gürcüstana qarşı "daxildən zərbə” vurmaqla yanaşı, Azərbaycanın neft-qaz kəmərlərinin bu bölgənin yanından keçən hissəsinə də risklər yarada bilər: Moskvanın "enerji müharibəsi”ndə mövqelərini qorumaq üçün Qərbin alternativ kimi gördüyü layihələrə qarşı Cavaxetiyadakı ermənilərin sabotaj addımlarından istifadə etməsi mümkün ssenaridir.
Ukraynada separatçı bölgələrin Rusiyaya birləşmək istəyinin ardından Cənubi Osetiyanın da bu yola düşməsi ermənilərin iştahını daha da artırıb və bunu Rusiyanın post-sovet məkanındakı tanınmamış "respublikalar”la bağlı qərar verdiyi, Qarabağla bağlı da "tanınma” ssenarinin mümkünlüyü kimi dəyərləndirirlər.
Qarabağda Donbas ssenarisi post-sovet məkanındakı digər separat bölgələrlə müqayisədə daha çətindir:
Birincisi, Türkiyənin təhlükəsizlik qarantiyası var və Ankara ilə üz-üzə gəlmək Moskvanın ən son istəyəcəyi haldır;
İkincisi, Azərbaycanın Rusiya ilə imzaladığı bəyannamə bu ssenarini sıradan çıxarır: Əliyevin Moskva ilə belə bir razılaşma əldə etməsinin əsas səbəblərindən biri də Qarabağda Donbas ssenarisinin qarşısını almaq idi.
Hərçənd, təhlükə hələ də aktual olaraq qalır. Donbas ssenarisinin təkrarlanması riskini yaradan "rus icması” planının, o cümlədən, son proseslərlə Xankəndidəki separatçıların bu istiqamətdə aktivləşməsinin qarşısı ilk mərhələdə alınsa da, məsələnin həlli deyil. Türkiyə faktoru və Moskva ilə məlum anlaşmaya rəğmən, problemin qısa müddətdə həlli separatizmin ləğvindən keçir və mövcud geosiyasi qarşıdurma fonunda ən unikal zamanın yetişdiyi aydın görünür.
