Bal arıları Covid-19-a qarşı ...
17.01.2021
Belçikada narkotik ticarəti ilə mübarizə aparmaq üçün xüsusi təlim keçmiş bal arılarının istifadəsi və İtaliyada təlim keçmiş itlərin üz maskalarını iyləndirərək virusun varlığını aşkar edə biləcəyi - İnkişaf etmiş qoxu hissi ilə bilinən bal arılarının koronavirus aşkarlanmasında istifadə edilə biləcəyi sualını yada salır. Çukurova Universiteti (ÇÜ) Əkinçilik Fakültəsi Heyvan Elmləri Bölümü, Arıçılıq Vahidi Məsul Müəllimi Prof. Dr. Ülviye Kumova, koronavirus aşkarlanması üçün bal arılarına diqqət çəkdi.
Prof. Dr. Kumova bal arılarının Covid-19-u aşkar etməsi yolunda bal arılarından istifadə edilə biləcəyini diqqətə çəkib. "Bütün arılar bir-biriləri ilə əlaqə qurur. Ancaq bu yalnız qida axtararkən yaranır. Pətəkdə müəyyən bir şəkildə rəqs edilərək, uzaqdakı yeməyi "Axtarın, tapın, gətirin" işarəsi verilir" ifadəsini vurğulayan professor hələ bu sahədə araşdırmaların edilməli olduğunu söyləyib.
Çukurova Universiteti (ÇÜ) Əkinçilik Fakültəsi Heyvan Elmləri Bölümü, Arıçılıq Vahidi Məsul Müəllim Prof. Dr. Ulviye Kumova, antennalarında minlərlə duyğu hüceyrəsi olan arıların, qoxunu 2 kilometr uzaqlıqdan algıladığını ifadə edərək, "Arıların yüksək səviyyədə inkişaf etmiş duyğu orqanları və həssas hüceyrələri ilə qoxuya həssaslığı ilə məşhurdur. Arıların çiçəklərə istiqaməti bu hiss orqanlarından keçir. Bu səbəbdən arıları robot kimi istiqamətləndirmək mümkündür" deyib.
Çukurova Universitetindəki müxtəlif sahələrdəki işləri və vahidləri ilə bölgənin əkinçiliyinə qatqı verən Prof. Dr. Kumova, Belçikada narkotik ticarəti ilə mübarizə aparmaq üçün xüsusi təlim keçmiş bal arılarının istifadəsindən sonra Covid-19'un aşkarlanmasında bal arılarının istifadə edilə biləcəyi suallarını cavablandırıb və İtaliyada təhsil almış köpəklərin üz maskalarını iyləndirərək virusun varlığını aşkar edə biləcəyini açıqlayıb.
"QOXUNU 2 KİLOMETREDƏN HİSS EDƏ BİLİRLƏR"
Avropanın narkotik trafiki içərisində bir tranzit limanına çevrilən Belçikanı izah edərək, narkotiklə mübarizə üçün aktivləşdirilən bal arıları, qoxunu 2 kilometr uzaqdan təsbit edə bilir. Dr. Ulviye Kumova, "Bal arıları, yüksək inkişaf etmiş duyğu orqanları və antenlərindəki həssas hüceyrələrlə qoxuya həssaslığı ilə tanınır. Arılar bu duyğu orqanları vasitəsilə çiçəklənməyə meyllidirlər. Bu səbəbdən arıları robot kimi yönləndirmək mümkündür. Covid-19 bir virusdur və arıların viruslarla əlaqəli xəstəlikləri var. Viruslar dərmanla heç bir şəkildə müalicə edilə bilməyən xəstəliklərdir. Arılar hər hansı bir kimyəvi maddənin təhlükəsini uzaqdan görürlər. Toz polen bitkidə qaldıqda bir qalıq arını öldürə bilər və ya tüklərinə yapışaraq yuvaya gətirəndə digər arılar əlaqə qura və ya nəfəs ala bilər. "Bu, kameradan gördükləri zaman müəyyən bir arı kütləsinin ölümünə səbəb olur. Əlbətdə, arının qoxuya nə qədər həssas olduğunu da görürük."
"'100-dən çox çiçək ətri ətri və fərqi ayırd edir"
Prof. Dr. İtaliyada təhsil almış köpəklərin üz maskalarını iyləndirərək virusun varlığını aşkar edə biləcəyi izahına gəlincə, Kumova bunları söylədi: "Köpəklər narkotik ofisində təhlükəsiz yerlərdə istifadə edilə bilən bir heyvandır. İnsanlar üçün dostdur, öyrədildikdə həm insanları, həm də təhlükələri xəbərdar edə bilər. Zəlzələlərdə də istifadə edilə bilər. Fərqli bir heyvan. Bal arıları, antenaları sayəsində və antenlərindaki duyğu hüceyrələri sayəsində havadakı ən kiçik molekulların qoxusunu təyinetmə qabiliyyətinə sahib böcəklərdir, bu səbəbdən bir çiçəyin şirə qoxusunu bir neçə metr aralı qəbul edib polen daşıdığını fərqləndirmə qabiliyyətinə sahibdirlər. Hətta çiçəkli ətrin qoxusunu və aralarındakı fərqi ayırd etmək qabiliyyətinə malikdir.
